Wścieklizna u psa to śmiertelna choroba wirusowa. Atakuje układ nerwowy zwierząt i ludzi. Poznaj objawy wścieklizny u psa i dowiedz się, jak chronić swojego pupila.
Czym jest wścieklizna i jak dochodzi do zakażenia?
Wścieklizna to bardzo groźna choroba zakaźna. Atakuje ssaki na całym świecie. Nie ma na nią skutecznego leku. Choroba zawsze kończy się śmiercią po wystąpieniu objawów.
Wywołuje ją wirus neurotropowy. Należy on do rodziny Rhabdoviridae. Konkretnie jest to rodzaj Lyssavirus. Wirus wścieklizny to wirus RNA.
Zakażenie następuje głównie przez ślinę chorego zwierzęcia. Najczęściej dochodzi do tego przez pogryzienie. Wirus może też dostać się przez kontakt śliny z raną. Błony śluzowe również stanowią drogę zakażenia. Rzadko zakażenie następuje drogą powietrzną. Dotyczy to głównie nietoperzy w jaskiniach.
Głównym źródłem infekcji są dzikie zwierzęta. Należą do nich lisy, szopy, łasice. Dzikie koty też mogą być źródłem. Nosicielami są też kuny, jenoty, zajęczaki. Gryzonie i nietoperze również przenoszą wirusa.
W krajach trzeciego świata dominuje cykl miejski. Rezerwuarem są tam bezdomne psy. W Europie i Ameryce Północnej dominuje cykl leśny. Rezerwuarami są dzikie zwierzęta leśne.
Jak szybko rozwija się wścieklizna u psa?
Okres wylęgania choroby bywa różny. Może trwać od kilku dni do ponad roku. Najczęściej wynosi 6-8 tygodni. Okres inkubacji u psów i kotów trwa około jednego miesiąca. Wirus wścieklizny pojawia się w ślinie psa. Dzieje się to na 3-7 dni przed objawami. Objawy choroby mogą pojawić się po wielu miesiącach. Okres wylęgania to zazwyczaj 20-90 dni. Średni czas inkubacji wynosi 7-150 dni. Najczęściej jest to 30 dni.
Przebieg choroby u psa jest szybki. Od pierwszych objawów do śmierci mija około tygodnia. Po wystąpieniu objawów choroba jest śmiertelna. Pies umiera w ciągu kilku dni lub tygodni. Wścieklizna jest nieuleczalna po wystąpieniu objawów. Konieczna jest wtedy eutanazja zwierzęcia.
Jakie są objawy wścieklizny u psa?
Objawy wścieklizny u psa są bardzo poważne. Choroba atakuje układ nerwowy. Objawy początkowe bywają subtelne. Łatwo je przeoczyć.
Objawy choroby dzieli się na trzy fazy:
- Faza prodromalna (zwiastunowa)
- Faza szałowa
- Faza porażeń
W fazie zwiastunowej pojawiają się pierwsze objawy. Pies może stracić apetyt. Występuje gorączka i apatia. Możliwe są wymioty. Czasem pojawia się świąd. Pies może nie chcieć pić. Następuje zmiana zachowania. Może być agresywny lub lgnąć do ludzi. Czasem unika kontaktu.
Faza szałowa charakteryzuje się pobudzeniem. Pies wykazuje agresję. Jest nadwrażliwy na światło i dźwięki. Może wystąpić wodowstręt. Pojawiają się napady szału. Objawy obejmują silne pobudzenie. Widoczna jest agresja i drżenia. Może pojawić się światłowstręt. Występuje wzmożony ślinotok. Możliwe są drgawki.
Faza porażeń to ostatni etap choroby. Charakteryzuje się paraliżem mięśni. Pies ma problemy z przełykaniem. Mogą wystąpić niedowłady kończyn. Pojawia się opadanie żuchwy. Widoczny jest zez. Ślinotok jest znaczny. Ochrypłe szczekanie też jest objawem. Śmierć następuje zwykle w ciągu kilku dni. Przyczyną jest zazwyczaj uduszenie. Wywołuje je paraliż krtani.
W przypadku niektórych przebiegów objawy są łagodniejsze. Obejmują głównie porażenia i śpiączkę. Objawy wścieklizny u psa mogą przypominać inne choroby. Należą do nich nosówka czy choroba Aujeszky’ego. Podobne mogą być objawy odkleszczowego zapalenia mózgu.
Diagnoza i postępowanie w przypadku podejrzenia wścieklizny
Diagnoza wścieklizny opiera się na objawach klinicznych. Potwierdza ją badanie laboratoryjne. Wykonuje się je na materiale pobranym od zwierzęcia. Pobiera się materiał z mózgu lub ślinianek. Badania kliniczne są kluczowe.
W przypadku podejrzenia wścieklizny u psa, konieczna jest szybka konsultacja z weterynarzem. Nie należy bagatelizować żadnych niepokojących objawów.
W Polsce obowiązują przepisy prawne. Zwierzę podejrzane o wściekliznę podlega odosobnieniu. Obserwacja trwa 15-21 dni. Przestrzegaj przepisów dotyczących odosobnienia. Konieczne są badania weterynaryjne. Obserwacja psa po pogryzieniu trwa 15 dni. Obejmuje monitorowanie objawów choroby. Obserwacja jest prowadzona przez wyznaczone służby. Zgłaszaj nietypowe zachowanie psów. Zgłaszaj przypadki pogryzienia. Skontaktuj się z powiatowym lekarzem weterynarii. Obowiązek zgłaszania przypadków wścieklizny jest prawny.
W przypadku pogryzienia przez podejrzane zwierzę, jak najszybciej zgłoś się do lekarza i weterynarza.
Czy wścieklizna u psa jest uleczalna?
Wścieklizna u psa nie jest uleczalna. Choroba jest śmiertelna po wystąpieniu objawów. Brak skutecznego lekarstwa.
Ile żyje pies ze wścieklizną po wystąpieniu objawów?
Pies ze wścieklizną żyje zazwyczaj kilka dni. Od wystąpienia pierwszych objawów do śmierci mija około tygodnia. Choroba szybko postępuje.
Profilaktyka wścieklizny – klucz do ochrony
Profilaktyka jest jedyną skuteczną metodą walki ze wścieklizną. Najważniejszym elementem jest szczepienie. Szczepienie psa przeciwko wściekliźnie jest obowiązkowe w Polsce.
Obowiązek szczepienia psów wprowadzono w Polsce w 1948 roku. Od 2002 roku szczepienia są obowiązkowe prawnie. Zgodnie z ustawą z 11 marca 2004 roku, pierwszy raz szczepi się psa w ciągu 30 dni. Dotyczy to psów po ukończeniu 3. miesiąca życia. Kolejne szczepienia wykonuje się co 12 miesięcy. Szczepienie chroni na poziomie ponad 90%. Wpis o szczepieniu musi znaleźć się w książeczce zdrowia psa. Opiekunowie muszą o tym pamiętać. Zaniedbanie obowiązku grozi karą.
Szczepienia dla szczeniąt są szczególnie ważne. Zapewniają wczesną ochronę. Szczepienie jest inwestycją w zdrowie psa. Chroni też zdrowie publiczne.
Co jeszcze możemy zrobić dla ochrony?
- Regularnie szczep psa zgodnie z kalendarzem.
- Unikaj kontaktu psa z dzikimi zwierzętami.
- Trzymaj psa na smyczy podczas spacerów.
- Unikaj puszczania psa wolno w terenach zagrożonych.
- Nie dotykaj dzikich zwierząt.
- Nie zbliżaj się do ich odchodów.
- Zgłaszaj służbom weterynaryjnym ranne lub martwe zwierzęta.
- Zachipuj i zaszczep psa przed wyjazdem za granicę.
- Podróżując w UE, musisz mieć paszport z wpisem o szczepieniu.
Szczepienia zwierząt domowych i dziko żyjących zmniejszają liczbę przypadków choroby. W Polsce stosuje się szczepienia doustne dla dzikich zwierząt. Odbywa się to poprzez zrzuty z samolotów. Wzrost świadomości o konieczności szczepień jest widoczny.
Wścieklizna w Polsce i na świecie
Wścieklizna występuje na całym świecie. Wyjątkiem jest Nowa Zelandia. WHO szacuje rocznie 60 tysięcy zgonów. Inne szacunki mówią o 30 000–70 000 zgonów rocznie. Najbardziej dotknięte kraje to Indie. Choroba niesie spustoszenie w biednych krajach Afryki i Azji. W Ameryce Południowej też są przypadki. Około 55 000 zgonów rocznie powoduje wścieklizna psów. Większość w Azji i Afryce. Najczęściej giną najbiedniejsi i dzieci.
W Polsce sytuacja jest lepsza. Obowiązkowe szczepienia przynoszą efekty. W 1992 roku zanotowano 3084 przypadki. W ubiegłym roku było ich 11. Obecnie w Polsce wścieklizna dotyczy głównie nietoperzy i lisów. Od 2021 roku zgłasza się więcej przypadków u zwierząt. Dotyczy to zwłaszcza regionów sąsiadujących z krajami bez obowiązkowych szczepień. W Polsce odnotowano ogniska w Małopolsce (2010) i na Mazowszu (2021, 2022).
W latach 1985-2006 w Polsce odnotowano 3 przypadki wścieklizny u ludzi. Od wielu lat brak odnotowanych przypadków śmierci ludzi. Rocznie w Polsce szczepi się interwencyjnie ok. 8 000 – 10 000 osób. Terapia poekspozycyjna dla ludzi jest skuteczna. Polega na podaniu 5 dawek szczepionki i immunoglobuliny. Musi być wykonana szybko po pogryzieniu.
Czy człowiek może zarazić się wścieklizną od psa?
Tak, człowiek może zarazić się wścieklizną. Choroba jest zoonotyczna. Przenosi się ze zwierząt na ludzi. Zakażenie następuje przez kontakt ze śliną chorego zwierzęcia, najczęściej przez ugryzienie.
Co zrobić, gdy pies pogryzie człowieka?
W przypadku pogryzienia przez psa, ranę należy dokładnie przemyć. Trzeba zgłosić się do lekarza. Pies podlega obserwacji weterynaryjnej. Obserwacja trwa 15 dni. W przypadku śmierci psa, bada się jego zwłoki.
Statystyki dotyczące wścieklizny na świecie i w Polsce:
| Opis | Statystyka |
|---|---|
| Zgonów rocznie na świecie (szacunki WHO) | około 60 000 |
| Zgonów rocznie z powodu wścieklizny psów (świat) | 55 000 |
| Liczba przypadków wścieklizny w Polsce (1992) | 3084 |
| Liczba przypadków wścieklizny w Polsce (ubiegły rok) | 11 (10 nietoperze, 1 lis) |
| Zgony ludzi w Polsce (1985-2006) | 3 przypadki |
| Liczba osób szczepionych interwencyjnie w Polsce rocznie | ok. 8 000 – 10 000 |
| Okres wylęgania choroby | 20-90 dni (najczęściej 6-8 tygodni) |
| Okres obserwacji psa po pogryzieniu | 15 dni |
| Śmiertelność w przypadku zachorowania | 99,9% – niemal 100% |
Wścieklizna a inne zwierzęta domowe i dzikie
Wścieklizna dotyka wszystkie ssaki stałocieplne. Oprócz psów, chorują też koty. Dotyka też zwierzęta hodowlane. Dzikie zwierzęta są głównym rezerwuarem wirusa. Lisy, borsuki, nietoperze to najczęstsze źródła zakażenia. Kontakt z dzikimi zwierzętami jest ryzykowny. Dotyczy to zwłaszcza terenów wiejskich. Tereny myśliwskie też są zagrożone.
W Polsce obowiązkowe szczepienie dotyczy psów. W niektórych regionach wprowadzono obowiązek szczepienia kotów. Od 31 grudnia 2021 roku dotyczy to wybranych obszarów. Szczepienie kotów i zwierząt gospodarskich jest zalecane na obszarach zagrożonych.
Zachowaj ostrożność wobec dzikich zwierząt. Szczególnie tych, które tracą naturalny lęk. Nietypowe zachowanie dzikiego zwierzęcia powinno wzbudzić niepokój. Może to być oznaka choroby.
Odpowiedzialność prawna właściciela psa
Właściciel psa ma obowiązki prawne. Najważniejszy to obowiązek szczepienia psa przeciwko wściekliźnie. Musi być wykonane w terminie. Brak szczepienia grozi karą finansową. Obowiązek wynika z przepisów prawa.
Właściciel musi też przestrzegać zasad w przypadku pogryzienia. Obserwacja psa jest obowiązkowa. Przepisy prawa dotyczące odosobnienia i badań są jasne. Właściciel odpowiada za bezpieczeństwo swojego zwierzęcia. Odpowiada też za zagrożenie dla innych. Wścieklizna to zagrożenie dla zdrowia publicznego.
Zgłaszanie podejrzenia wścieklizny jest obowiązkowe. Należy to zrobić u powiatowego lekarza weterynarii. Podjęcie działań profilaktycznych chroni zdrowie publiczne. Regularne szczepienia to podstawowy obowiązek opiekuna.
Podsumowanie
Wścieklizna to wciąż groźna choroba. Jest śmiertelna dla zwierząt i ludzi. Jedyną skuteczną ochroną jest profilaktyka. Kluczowe są regularne szczepienia psów. Unikaj kontaktu z dzikimi zwierzętami. W przypadku podejrzenia, działaj szybko i zgodnie z prawem. Zgłoś sytuację weterynarzowi. Pamiętaj o obowiązkach prawnych. Chronisz w ten sposób swojego pupila. Chronisz też siebie i innych ludzi.
Równie ciekaw